“Jedan od prioriteta Grada Istočno Sarajevo mora da bude zaštita životne sredine i očuvanje prirodnih resursa, u saradnji sa nadležnim institucijama na višim nivoima, kao i gradskim opštinama”, navedeno je u Rezoluciji o pravcima daljeg razvoja Grada Istočno Sarajevo.
Piše: Sanja Vasković
Međutim, koliko nadležni brinu o zaštiti životne sredine najbolje govori neriješen problem ilegalne deponije Krupačke stijene, izlijevanje kanalizacije u rijeke i kancerogene materije u istoj, te problem zagađenja vazduha gdje nisu postignuti nikakvi napori da se barem razgovara o ovom problemu. Štaviše, senzori za mjerenje kvaliteta vazduha u Gradu Istočno Sarajevo (smješteni u svakoj od opština) nisu u funkciji, osim onih na Sokocu i Istočnom Starom Gradu.
Još 2020. godine Gradska razvojna agencija realizovala je projekat „Nabavka i postavljanje senzora za mjerenje kvaliteta vazduha“ u sklopu koje je postavljen senzor na Trgu Srbija u Opštini Istočno Novo Sarajevo, ali i na šetališu u Opštini Istočna Ilidža. Iz Gradske razvojne agencije naveli su da „Parpl er“ senzor kontinuirano mjeri kvalitet vazduh, te najavili postavljanje senzora u svim opštinama. Iduće godine, opština Istočno Novo Sarajevo u sklopu iste inicijative, “Pametni grad”, finansirala je nabavku i postavljanje senzora za mjerenje kvaliteta vazduha i drugih relevantnih parametara na izletištu Tvrdimići.
Četiri godine kasnije, sajt koji prikuplja podatke o zagađenju vazduha „Parpl er“ ove senzore čak i ne prepoznaje, te građani nemaju podatke o zagađenju vazduha u njihovim lokalnim sredinama, pa se problem zagađenja i posljedice po zdravlja koje izaziva, od nadležnih, ignoriše. Ovim problemom, naročito izraženim tokom zimskih mjeseci kada pojedini građani samoinicijativno šetaju sa maskama preko lica, ne bavi se niko.
Gradska razvojna agencija Istočno Sarajevo nema obavezu da prati podatke o zagađenju
S obzirom da su senzori nabavljeni u sklopu projekta Gradske razvojne agencije Istočno Sarajevo, koja bi trebala brinuti o ovom problemu, jer realizuju projekte vezano za životnu sredinu, pitali smo ih zašto isti senzori nisu u funkciji. Kažu, nemaju obavezu praćenja podataka o zagađenju.
“Senzori su nabavljeni od strane Gradske razvojne agencije Istočno Sarajevo. Osnovni kriterij za odabir lokacije za postavljanje senzora bila je mogućnost priključivanja na izvor električne energije te mogućnost wi-fi konekcije, bez čega senzor ne može da funkcioniše. U skladu s tim, opštine su, svaka za sebe, pojedinačno birale lokacije. Činjenica je da opštine nisu imale mnogo izbora prilikom određivanja lokacija, te su bile prinuđene postaviti senzore na neke od objekata u vlasništvu javnog sektora. Problem je što se dešava da dolazi do prekida u wi-fi konekciji na šta Gradska razvojna agencija ne može da utiče, kao ni same opštine, a kao posljedica toga senzori nisu uvijek u funkciji (čak i promjena šifre za wi-fi uzrokuje isti problem)”, navode u odgovoru našem portalu.
Ko brine o zagađenju vazduha u Istočnom Sarajevu?
Izvještaj iz 2022. organizacije Human Rights Watch pokazao je kako BiH ima petu najveću stopu smrtnosti od zagađenja vazduha u svijetu. Procjenjuje se da svake godine 3300 ljudi u zemlji prerano umre od onečišćenja zraka, odnosno 9% posto svih smrti. Hiljade drugih žive s pogoršanim respiratornim i kardiovaskularnim problemima.
“Zvaničnici lokalnih vlasti kažu da 17 stanica za praćenje zagađenosti zraka, koliko ih ima u BiH, ponekad ne radi, posebno u Republici Srpskoj, jednom od dva entiteta u zemlji, te da mnoge od njih ne prate adekvatno čestice prašine PM 2,5, koje su jedan od glavnih zagađivača koji izaziva zabrinutost. Upozorenja o izbjegavanju aktivnosti na otvorenom ili ograničavanju korištenja vozila u danima velike koncentracije zagađivača u zraku uglavnom su ograničena na glavni grad, Sarajevo”, navodi se u tekstu iz 2022. godine.
I dok aktivisti, stručnjaci, pa i nadležni javno govore o ovom problemu i mogućim rješenjima zagađenja vazduha u Sarajevu, u susjednom gradu, gdje je prirodno slična situacija, ni riječi.
Pale- zagađena planinska opština
Ekoloških aktivista koji bi ukazali na probleme zagađenja vazduha u Gradu Istočno Sarajevo nema, te se ovom problematikom ponekad bave pojedini građani koji smiju javno da iznesu svoj stav. Jedan od njih je i Simo Terzić sa Pala, koji godinama ukazuje na propali projekat izmještanja gradske toplane u Palama, koja je i te kako veliki izvor zagađenja u ovoj opštini. Senzor za mjerenje kvaliteta vazduha na Palama takođe nije u funkciji.
“Aktuelna vlast u Palama umjesto da teže ka tome da Pale postanu nezaobilazna destinacija na mapi zdravstvenog turizma u Srpskoj i regionu, obzirom da je u pitanju opština na preko 800 metara nadmorske visine, okružena sa pet planina, sa svim preduslovima za uspješan razvoj ove grane turizma, zahvaljujući aktuelnoj vlasti i njihovoj nemogućnosti da, evo već osam godina, izmjeste dotrajalu toplanu iz gradske jezgre i istu modernizuju, postali su svojevrsni sinonim za zagađenost vazduha, smog, pepeo, ali i jednu jako ružnu sliku dima, gareži, pilote i dotrajalih dimnjaka koji od Pala prije prave sliku Černobilja, a ne planinskog turističkog centra”, kaže Terzić za SPIN Info.
Pale, gradska toplana
Gradska razvojna agencija (RAIS) – “Pametni Grad” zakazao
Gradska razvojna agencija godinama implementira inicijative vezano za “pametni grad” u sklopu kojeg su postavljenje “pametne klupe”, “pametna rasvjeta” i drugo. Postavlja se pitanje, kakva je dugoročna korist ovakvih projekata za unapređenje života stanovnika Grada Istočno Sarajevo?
Ova agencija u 2024. najavljuje aktivnosti vezano za učestovanje u projektu “EU misija 100 klimatski neutralnih i pametnih gradova do 2030. godine” koji ima za cilj “smanjenje emisije gasova sa efektom staklene bašte i povećanje otpornosti na uticaje klimatskih promjene”, dok u isto vrijeme ne posjeduju podatke o zagađenju vazduha, niti se provode konkretne mjere na terenu u saradnji sa lokalnim zajednicama.
O mjerama unapređenja razvoja Grada, iz agencije su nam rekli: “S obzirom da je riječ o relativno malim projektima, koji su u potpunosti finansirani sredstvima ušteđenim kroz realizaciju EU projekta, cilj je bio da se pokaže da je Grad Istočno Sarajevo otvoren za inovacije i spreman za primjenu koncepta “Pametni grad”.
Dok opštine, Grad, RAIS, ali i stručnjaci ćute o ovom problemu lebdeće čestice koje su najčešći polutanti u našim gradovim, svake zime višestruko premašuju granične vrijednosti. U stvari, u Istočnom Sarajevu možda i ne, ne znamo, nemamo podatke.
