Predstavljanje studije “Mušnica- reka uglja i krša” u Gacku je prošlo bez prisustva nadležnih i odgovornih. Ispitivanja kvaliteta vode ove reke kojom se bavio Centar za životnu sredinu iz Banjaluke su pokazala da on drastično opada- od prve kategorije na izvorištu, do pete kategorije sa velikim brojem suspendujućih materija u delu korita koje prolazi kroz površinski kop RiTE Gacko. Mušnica je zbog toga praktično ostala bez gatačke gaovice, autohtone vrste koja je na spisku zaštićenih. I dok se u svetu pale alarmi, Gačani nemo posmatraju zagađenje svoje okoline.
Gotovo uporedo sa održavanjem Samita o klimatskim promenama u Glazgovu koji u fokus svetske javnosti stavlja ekološke probleme i pitanje zagađenja koje nepovratno menja planetu i dovodi u pitanje život na njoj, u Gacku je održano predstavljanje istraživanja kvaliteta vode reke Mušnice, kako se u tom delu Hercegovine naziva gornji tok Trebišnjice- najduže ponornice u Evropi.
Pored zagađenja otpadnim vodama iz rudnika i samog naselja, Mušnica je, zbog eksploatacije uglja za termoelektanu, pretrpela i izmeštanje dela korita kroz površinski kop. Sve to je nanelo veliku štetu reci i biodiverzitetu Gatačkog polja, posebno što nije provedena procena uticaja na životnu sredinu, ističu u CZZS.
“Ono što bih izdvojila je da smo izazvali jedan dijalog koji se desio između ljudi koji žive na ovom području, između predstavnika opštine, zaposlenih u RiTE Gacko, istraživača koji su prezentovali rezultate. Svi smo izneli stavove koji su možda i kontradiktorni, ali i daju šansu da se, razmišljajući o problemu životne sredine u Gacku, zaista počne nešto i raditi. Mi se nadamo da je ovo početno istraživanje”, istakla je Majda Ibraković i izrazila nadu da je ovo samo jedna od prvih diskusija na tu temu i da će se u budućnosti uključiti i predstavnici RiTE Gacko i lokalne vlasti, ali i građani kako bi svi zajedno zaštitili sredinu u kojoj žive.
Istraživanje je rađeno u saradnji sa stručnjacima sa PMF-a u Banjaluci i speleolozima iz istraživačke kompanije Biota BH
Jedan od istraživača, biolog Dušan Jelić je zagađenje iz Gacka stavio u širi kontekst. Zbog loše filtracije kraškog terena ono se verovatno reflektuje na reku Omblu koja vodom snabdeva Dubrovačko primorje.
“Rezultati su užasno zabrinjavajući. Kvalitet vode je neprihvatljiv. Verujem da ima više izvora zagađenja vode, ali je taj stepen zaista alarmantan. Činjenica je da se voda kao takva proceđuje nizvodno. Mi smo radili istaživanje Ključke reke i Viline špilje gde smo pronašli zabrinjavajuće nivoe zagađenja, što znači da voda samo prolazi kroz podzemlje jerkrš nema dobru mogućnost filtriranja. Tačnije, kakva voda ulazi na ponoru Mušnice, vrlo verovatno takva izlazi i u Cerničkom polju, a ono što je zabrinjavajuće je da se ta voda proceđuje dalje prema Dabarskom , Fatničkom, prema Popovom polju, a u finalu i prema izvorima u Dubrovačkom primorju, odnosno, izvoru Omble i izvoru Plat”.
Jelić kaže da su rezultati istraživanja sa područja Gacka predstavljeni i gradonačelniku Dubrovnika. Rezultat je da će Javna ustanova za zaštitu na području Dubrovačke županije finansirati opsežno istraživanje kvaliteta vode reke Omble baš zbog zabrinjavajućih podataka koji stižu sa područja Gacka.
Čini se da su ovi podaci zabrinuli samo istraživače i, eventualno, gradske vlasti Dubrovnika. Na prezentaciji su se mogla čuti mišljenja da je situacija bolja nego što se mislilo i da je potrebno samo da se stave u funkciju sistemi prečišćavanja voda koji postoje, pa da stanje bude zadovoljavajuće.
Da li i zašto sistemi ne rade na ovom događaju nije moglo da se čuje pošto predstavnici menadžmenta RiTE Gacko, mada su bili pozvani, nisu prisustvovali prezentaciji.
