Postoje razne priče i mitovi o Glamoču i Glamočacima, ali Glamoč nije mitsko mjesto, kako se priča u jednom vicu. Međutim, skoro nevjerovatno zvuči da opština koja je šesta po veličini u BiH i na čijoj se teritoriji nalazi više od 8% šumskih potencijala BiH, jedna od najnerazvijenijih u ovoj zemlji.

Takođe, jedna je od najnenaseljenijih, sa 3.860 stanovnika, a kakav je odnos nadležnih sa svih nivoa vlasti prema preostalom stanovništvu, ovaj broj se skoro svakodnevno smanjuje.

I rat je učinio svoje. Iako je od Dejtona prošlo punih 25 godina, najveći dio stanovništva se nikada nije vratio. Sela su potpuno opustjela, povratak je ostao pustao želja, koju je ispunio samo mali broj ljudi.

Jedan od njih je i Duško Marković iz sela Rajićke. Nakon 20 godina provedenih u Francuskoj, 2010. godine se vratio u svoj zavičaj. Sve što je zaradio u inostranstvu uložio je u novi-stari život. Kupio je još osam imanja od ljudi koji su napustili Glamoč zbog rata, počeo obrađivati zemlju, otvorio farmu krava, otvorio preduzeće.

„Odluka je bila da se upustim u poljoprivredu, a najgora grana poljoprivrede je mljekarstvo. Napravio sam ugovor sa mljekarom “Megle” iz Bihaća. Oni dolaze kod mene, otkupljuju mlijeko i to traje već deset godina. Ja nemam kladionicu, ne prodajem drogu, ne bavim se politikom, ne diram ni u koga. Nema nijedan čovjek na svijetu s kojim ja ne govorim, a proizvodim pšenicu, djetelinu, kukuruz, ječam, mlijeko… U preduzeću imam pet zaposlenih, svi prijavljeni i osigurani i živim ovdje“, govori za Gerilu Marković.

Sve je izgledalo da bi se ovdje moglo napokon normalno živjeti, a onda se u sve umiješala politika.

„Mi imamo sad veliki problem koji je stigao mene i ostale poljoprivrednike u Glamoču, a to je zakup zemljišta. Imamo veliki problem sa podsticajima ove godine. Mi poljoprivrednici iz Glamoča imamo već 10 godina ugovor o zakupu poljoprivrednog zemljišta i 10 godina ga plaćam Opštini Glamoč. Riječ je o nešto više od 80 hektara opštinske zemlje, među kojima se nalaze i moje privatne njive“, kaže Marković.

Objašnjava da je Opština Glamoč krajem 2009. sprovela proceduru kojom su poljoprivrednici iz ovog kraja uzeli u zakup zemlju na desetogodišnji period, plaćali nadoknadu i na taj način prihodovali u opštinsku kasu skoro 300 hiljada KM godišnje. Da nije bilo tog programa, ovaj kraj bi do kraja opustio, njive bi bile zapuštene, a opštinska kasa siromašnija.

„Kada je bio zakup, tada je bila i komisija u Opštini koja je vršila licitaciju i bio je pravilnik za poljoprivredno zemljište. Međutim, u tom pravilniku je pisalo da prvenstvo imaju ljudi iz Glamoča koji se bave poljoprivredom. Ove godine Opština nam je ponudila novi ugovor i to na godinu dana. To je bilo u četvrtom mjesecu. Bez pravilnika, bez komisije i bez ičega. Licitacija je završena, međutim na sjednici Opštinskog vijeća to nije prihvaćeno od strane naših vijećnika. Navodno je šest članova bilo ZA, šest je bilo PROTIV i taj prijedlog nije prošao. Nekoliko članova Opštinskog vijeća nije prisustvovalo kad je bila sporna tačka”, dodaje Marković.

Bez ugovora nema ni podsticaja

Pojašnjava da je to onda napravilo brojne dodatne probleme za glamočke poljoprivrednike, jer su izgubili pravo na podsticaje.

„Mi smo već do raspisivanja konkursa za zemljišta završili brojne sjetve, kao i pripreme za neke druge kulture. Ja sam posijao 62 hektara pšenice, 20 hektara ječma, 26 hektara silažnog kukuruza, 10 hektara silažne trave, 10 hektara djeteline i predao sam zahtjev u Livno da mi se dodijele podsticaji, kao i svake godine. Oni su mi rekli da ne mogu to priznati jer nemam ugovor s Opštinom za to. Priznali su samo dijelove koji se nalaze na mojim ličnim parcelama. Nije mi jasno, ako je moj ugovor do četvrtog mjeseca 2020. vrijedan, a ja sam posijao pšenicu u novembru 2019. godine, zašto mi se ne može dati podsticaj za tu pšenicu. Ja sam nju posijao 2019. godine. Zašto sad neki ljudi iz Opštinskog vijeća namjerno prave štetu i ne žele dobro opštini Glamoč, jer i opština Glamoč i poljoprivrednici, gube veliki dio novca u opštinskoj kasi“, pita Marković.

On nije usamljeni primjer. Ogroman dio poljoprivrednika iz ove opštine sa strepnjom iščekuje naredni period. Ostali su u procjepu, a Opština je slala komisije do svakog poljoprivrednika da sačine zapisnike i fotografišu parcele, da bi se vidjelo da li su i pod kojim kulturama određene parcele.

U međuvremenu, tokom jula mjeseca ponovo je raspisan konkurs za dodjelu zemljišta, sa istim uslovima, kao u aprilu. Ono što je još interesantnije, poljoprivrednicima nije vraćen novac ni sa prethodne prijave za licitaciju. Međutim, ni novi konkurs nije uspješno sproveden. U udruženju privrednika “Glamočko polje” oštro su reagovali zbog uslova koje su imali.

Naime, Vlada Kantona 10 na sjednici 15.07.2020. „dala je saglasnost na program gospodarenja poljoprivrednim zemljištem u vlasništvu države na području opštine Glamoč“. Praktično, to znači da nije bilo nikakvih prepreka da se poljoprivrednicima u zakup da zemljište na period od 10 godina, pojašnjavaju izvori našeg portala.

„Upravnom odboru udruženja poljoprivrednika nije jasno zbog čega je nakon rješavanja problema, dobijanja saglasnosti nadležnog ministarstva, a na osnovu opštinskog vijeća od 27.07.2020, raspisan natječaj za dodjelu poljoprivrednog zemljišta na period od jedne godine“, navodi se u zapisniku sa sjednice Udruženja.

Zbog ovoga su poljoprivrednici tražili od načelnika da sagleda mogućnost poništavnja raspisanog konkursa, da izvrši izradu neophodnih akata, da u komisiju uključi članove udruženja poljoprivrednika i da se raspiše novi konkurs na period od 10 godina.

Nikola Srdić, potpredsjednik Udruženja napominje da su zbog trenutne situacije poljoprivredni proizvođači samo u ovoj godini oštećeni za skoro milion KM.

„Poništen je prethodni pravilnik o dodjeli, a novi nije donesen. Oni su i ovu licitaciju raspisali samo na osnovu Zakona o poljoprivrednom zemljištu koji ne definiše te neke stvari kao što je pravo prvenstva. Mi smo u svojim zaključcima tražili od načelnika da uradi taj pravilnik, da bi zaštitili lokalno stanovništvo, odnosno lokalne poljoprivrednike. Prema nekim informacijama, bile su prijavljene i neke firme koje nemaju sjedište u Glamoču, koje bi mogle da zauzmu tu zemlju“, govori za Gerilu Srdić.

Dodaje da bez obzira na sve argumente poljoprivrednika, načelnik nije htio da odustane od licitacije i dodjele zemljišta na jednu godinu tvrdeći da je tu jedna olakšavajuća okolnost, što načelnik potpisuje te ugovore, a ugovori od 10 godina bi otišli u nadležnost kantonalnog ministarstva poljoprivrede.

Sporno je, prema njegovim riječima, i što je Opština zadržala depozite skoro cijele godine. Iako je konkurs zvanično bio javan, mnogi poljoprivrednici nisu ni znali za njega. Poziv je bio okačen na oglasnoj ploči u zgradi Opštine, govore i ostali poljoprivrednici s kojima smo govorili. Znali su već tada, da ni novi poziv neće dobiti pozitivno mišljenje.

I zaista, sredinom septembra oboren je i novi konkurs. On praktično nije ni došao do Opštinskog vijeća jer su se članovi komisije koju je imenovalo Opštinsko vijeće izjasnili da nisu ovlašteni da rade po javnom pozivu. Nadalje, u dopisu koji su članovi komisije poslali načelniku opštine navodi se da su pod pritiskom načelnika 15.09.2020. otvorili pristigle ponude.

Politika umiješala prste – sukob zbog kandidature za načelnika opštine

Nebojša Radivojša, koji se nalazi na mjestu načelnika opštine, kaže za Gerilu da je odlučio da raspiše konkurs na jednu godinu iz razloga što nije mogao dobiti program gospodarenja poljoprivrednim zemljištem.

„Izvršna vlast je raspisala konkurs i izradila sve. Izabrala je najpovoljnije ponuđače i onda to treba da usvoji Opštinsko vijeće, međutim, Opštinsko vijeće to nije usvojilo. Mi smo imali komisiju koja je imenovana 2017. godine, međutim onda su dva člana komisije dala ostavku i mi smo dopunili komisiju sa novim članovima. Oni su otvorili ponude i onda su se proglasili nenadležnim. To što je bit svega je što je izborna godina i što je politika umiješala svoje prste“, kaže Radivojša.

Na naše pitanje koja količina zemljišta je bila obuhvaćena pozivom, Radivojša govori da ne zna precizno reći, ali napominje da je bitnije da tu najviše trpe poljoprivredni proizvđači koji se bespotrebno uvlače u sistem nelegalnosti, i koji ne mogu ostvariti pravo na podsticaje.

„I opština će pretrpiti određenu finansijsku štetu. Ono što naglašavam, opštinska vlast se ograđuje od bilo kakvih razloga koji su doveli do toga jer je izvršna vlast radila sve što je bilo potrebno, međutim, kočnica je u Opštinskom vijeću. Nadamo se da če kada se završe izbori, da će se i taj problem konačno riješiti“, napominje načelnik opštine Glamoč.

Da je politika duboko uplela prste, govore i poljoprivrednici.

„Načelnik je prilikom ovog zadnjeg poziva govorio da će možda proći licitacija. Ne mogu da shvatim da jedan političar koji rukovodi opštinom govori možda. Pitanje je da li on ima većinu i podršku u Opštinskom vijeću. Znajući da se na ovu licitaciju prijavilo mnogo firmi koje nisu iz Glamoča postojala je opasnost da će oni preueti zemlju jer nemamo uređena podzakonska akta koja će dati prednost domaćem proizvođaču, to jeste ljudi koji žive u Glamoču“, govori Nikola Srdić.

Iz izvora bliskih Opštini, saznajemo da je ovdje više političkih uticaja. Prema riječima načelnika opštine, prilikom prvog konkursa bilo je srpsko jedinstvo i svi srpski odbornici su glasali za to. Kako kaže, tada veći broj Hrvata i Bošnjaka nije htio dati saglasnost.

S druge strane, Gerila saznaje da je veliki problem i u odnosima unutar SNSD-a, stranke koja čini skupštinsku većinu i iz čijih redova dolazi i načelnik opštine. Naime, Opštinski odbor ove stranke izjasnio se da na predstojećim izborima kandidat za načelnika opštine bude Jovo Paripović, koji trenutno vrši funkciju ministra pravde u Kantonu 10. Radivojša je, kako nezvanično saznajemo, favorit i Nikole Špirića, jednog od najvišeih funkcionera ove stranke.

Ipak, nakon pritiska iz Banjaluke i viših stranačkih organa, u CIK je otišla prijava za Radivojšu.

U Glamoču kažu da je to u stvari glavni razlog zbog kojeg su ostali bez zemlje i podsticaja, jer Radivojša nema podršku ni odbornika iz sopstvene stranke, a da Srbi kao narod, kojih u Glamoču ima više od 40%, ne mogu da se izbore za jednaka prava.

Stanovnici Glamoča kažu da su zatočenici političke borbe između dvije struje SNSD-a. Jednu struju, kako oni kažu, vodi Nikola Špirić, a drugu vrh stranke zajedno sa Miloradom Dodikom. U Glamoču kažu da će u toj borbi upravo stanovnici ove opštine biti najveće žrtve, jer je već odavno svima jasno da ne postoji briga za opšte dobro.

„Mislim da je ovo sistemski način da se otjera narod sa ovog područja. Mislim da je ovo stvar kukavica koje upravljaju opštinom Glamoč, a to nisu u stanju da rade. Bez obzira koje oni bili nacije, oni su kukavice. To su ljudi koji bi prodali i vas i mene i glamočku zemlju za par hiljada“, zaključuje Duško Marković.

GERILA info